اگر بخواهیم بر پایه منابع فقهی و سیستم بانکداری اسلامی، بانک‌ها را تقسیم بندی کنیم این تقسیم بندی به دو صورت بانکداری ربوی و بانکداری بدون ربا انجام می‌شود. اعطای وام و تسهیلات بر اساس هر کدام از سیستم‌های بانکداری در چنین تقسیم بندی متفاوت است. آنچه که در غرب به آن بانکداری گفته می‌شود در واقع بانکداری ربوی و آنچه که کشورهای اسلامی به دنبال آن هستند، پیاده کردن و بهره برداری از سیستم بانکداری بدون ربا در اعطای وام و تسهیلات است.
شیوه اعطای تسهیلات در بانکداری بدون ربا
سیستم بانکداری بدون ربا در اعطای وام و تسهیلات با هدف حذف بهره راه اندازی شده است. در یک تقسیم بندی کلی این سیستم بانکداری به چهار نوع قرض الحسنه، قراردادهای مشارکتی، قراردادهای مبادله‌ای و سرمایه گذاری مستقیم دسته بندی شده است. شیوه اعطای وام و تسهیلات در این روش بانکداری بسیار مهم است. چنانچه هنوز قوانین اام آور و دقیقی برای اجرای این سیستم بانکداری در کشورهای اسلامی تدوین نشده است. در کشور خودمان هنوز سیستم بانکداری اسلامی در بانک‌های کشور به صورت صد درصد اجرا نمی‌شود. در سیستم بانکداری غربی با اجرای روش‌هایی چون اعطای وام و تسهیلات پس از اعتبارسنجی از طریق اعتبارات بانکی و کارت‌های اعتباری در کنار روش‌های مرسوم شیوه بانکداری دارای چالش‌ها و مشکلات کمتری را ارائه می‌دهند.
اعتبارسنجی برای اعطای تسهیلات و وام
اعتبارسنجی روشی مرسوم و متداول در کشورهای غربی برای اعطای وام و تسهیلات به مشتریان است. شرکت اعتبارسنجی و یا شرکت های اعتبارسنجی و سایت اعتبار سنجی یا سامانه اعتبارسنجی معتبر و شناخته شده‌ای در آمریکا و کشورهای غربی فعالیت می‌کنند که در ایران هم رفته رفته شیوه اعطای وام و تسهیلات بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری با کمک این آژانس‌ها و سامانه‌های رواج بیشتری پیدا خواهد کرد. در این روش شرکت اعتبار سنجی و سامانه‌های اعتبارسنجی از طریق دریافت داده‌ها و اطلاعات مشتریان بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری با استعلام بانکی از سابقه تعداد چک‌های برگشتی و سابقه خوش حسابی آنها در بازپرداخت وام رتبه بندی اعتباری آنها را ارائه می‌دهد. رتبه بندی اعتباری و این اطلاعات به بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری وام دهنده کمک می‌کند تا با ریسک اعتباری کمتری برای جلوگیری از متضرر شدن برای پذیرش یا عدم پذیرش درخواست متقاضیان برای اعطای وام و تسهیلات تصمیم گیری کند.
تجزیه و تحلیل ریسک اعتباری در اعطای وام و تسهیلات
تجزیه و تحلیل ریسک اعتباری را می‌توان به عنوان فرایند تخصیص اعتبار تصور کرد. بعد از اینکه فرد یا شغلی برای وام به بانک یا موسسه مالی مراجعه کند، موسسه وام مزایا و هزینه‌های احتمالی مرتبط با وام را تجزیه و تحلیل می‌کند. از تجزیه و تحلیل ریسک اعتباری برای برآورد هزینه‌های مرتبط با اعطای وام استفاده می‌شود. ریسک اعتباری نوعی از ریسک است که وام دهندگان با آن روبرو هستند. ریسک اعتباری بوجود می آید زیرا یک بدهکار همیشه می‌تواند از پرداخت بدهی خود قصور کند. بانک‌ها، موسسات مالی و اعتباری، شرکت‌های مدیریت دارایی، صندوق‌های سهام و بورس، صندوق‌های سرمایه گذاری و شرکت‌های بیمه، همه باید ریسک‌های اعتباری را که در معرض آنها قرار دارد، تجزیه و تحلیل کنند تا بتوانند سودآوری در بازار داشته باشند.
منبع: corporatefinanceinstitute
تاریخچه پیدایش بانکداری در ایران
تاریخچه پیدایش بانکداری در جهان
همه چیز در مورد امتیاز اعتباری (Credit Scoring) و اعتبارسنجی در ایران و کانادا